Sayın Orhan Aktunç
KKTC Çalışma ve Sağlık Bakanlığı
Müsteşarı
Lefkoşa 9 Aralık 1991
Konu: Serbest çalışan çocuk doktoru
Ahmet Cavit’in iki ay süreyle Washington/ABD’de CASP bursu ile sağladığı
mesleki eğitim ve izlenimleri hakkında
1.
Washington Hospital Center: Bu hastanenin Neonatoloji Bölümü’nde bir ay süreyle
(1-29 Ekim 1991) gözlemlerde bulundum. Bölüm başkanının yazısı ekte
sunulmuştur. 912 yataklı olup, yoğun bakım, tıbbi eğitim ve araştırma
dallarında çalışan bu kuruluşta, 50’den fazla poliklinik hizmeti verilmektedir.
4,700 kişinin çalıştığı hastanede, 1,200 hekim ve dişhekimi görev yapıyor ve 13
dalda 205 hekim ihtisas eğitimi görüyordu. 50’den fazla poliklinikte, her yıl
72 bin hasta tedavi edilirken, 30 bin yatılı hasta ve 18 binden fazla cerrahi
müdahale söz konusu. Yılda 4 bin kalp kateterizasyonu, 12 kalp nakli ve 140
böbrek nakli yapılıyor. 1 milyon laboratuvar testi, 150 binden fazla radyolojik
teşhis ve tedavi yapılıyor. Cerrahi, tıbbi, koroner ve yanık vakalarıyla ilgili
71, yeni doğan bebeklerle ilgili 21 tane yoğun bakım biriminde bir günlük kalış
ücreti 1.305 dolar olarak belirlenmiş. İlaç ve doktor muayeneleri bunun
dışında. Yeni doğan bebeğin ilk saatinde yapılan kritik bakım için 250 dolar,
izleyen her 30 dakika için 150 dolar alınıyor. Kapsamlı ilk konsültasyon 2,014 dolar,
bakımın devamı halinde 180, 100 veya 65 dolar günlük ücret talep ediliyor.
Sünnetin ilk hafta içinde yapılması halinde 185 dolar tutan masrafı, daha sonra
anestezi gerektirdiğinden daha pahalı oluyor. Yeni doğan bebekte yapılan
laringoskopi 500 dolar, acil endotrakeal intübasyon 200 dolar tutuyor. Arterial
kan gazları tahlili 82, venöz kan tetkiki 85 dolar vb… 1990 yılında 3,256
doğum, 39 ölü doğum, 3,271 canlı doğum ve 44 yenidoğan ölümü kaydedilmiş.
Toplam doğumların %13.3’ü 2,500 gram altında bir ağırlıkla, %21.6’sı da prematüre
(37 haftalık veya daha önce) olarak gerçekleşmiş.
2.
Children’s Medical Center: Bu hastanenin Genel Pediyatri Polikliniği’nde bir
ay süreyle (30 Ekim-29 Kasım 1991) gözlemlerde bulundum. Bölüm başkanının
yazısı ekte sunulmuştur. 279 yatağı bulunan bu Çocuk Hastanesi, ABD’nin 6
önemli Çocuk Hastanesi’nden biridir. 2,300 kişinin çalışmakta olduğu bu
merkezde, 250’den fazla hekim, diş hekimi, psikolog vd mesleklerden uzmanlar
görev yapmakta olup, 35 pediyatrik tıbbi ve cerrahi uzmanlık ve alt uzmanlık dalında hizmet vermektedirler. Doğum
ile 21 yaş arasındaki çocuk ve gençlere bakım sağlayan hastanede her yıl, 24
hekim, çocuk ihtisası görür, 60’dan fazla hekim de, alt uzmanlık dallarında üst
ihtisas yapar. 600 hemşire full- veya part-time olarak çalışır. 1990 mali
yılında 185,727,000 dolar gideri olan hastane, 189,673,000 dolar net gelir
sağlamış, 37.3 milyon dolarlık parasız / toplanamayan borçla bakım yapmıştır.
Ayaktan tedavi 201,408, acil tedavi 53,116, yatılı tedavi 11,205, cerrahi
tedavi 8,017, laboratuvar testleri 969,000, radyolojik tetkik 60,000 olarak
saptanmıştır. 1975’den beri böbrek nakli, 1988’den beri kemik iliği nakli programları
uygulanmakta olup, hastanedeki ilk çocuk kalp nakli, Nisan 1989’da gerçekleştirilmiştir.
Her yıl 8 binden fazla cerrahi işlem yapılmaktadır. Tonsillektomi’den sistik
fibrosis’e, juvenil romatoid arthrid’den çocuk kanserlerine kadar tedavi uygulanmaktadır.
Bu hastanede doğum yapılmamakla beraber, her yıl 600’den fazla bebek, ambulans,
helikopter ve jet uçağıyla taşınıp, burada neonatal hemşire, solunum
terapistleri ve doktorlardan oluşan bir ekip tarafından bakım görmektedir. 40
yataklık neonatal yoğun bakım birimi bulunmaktadır. Yanık tedavisi için 4
yataklık ayrı bir birim vardır. Tıbbi laboratuvar bölümünde kan bankası, klinik
kimya, mikrobiyoloji, hematoloji, immünoloji, klinik viroloji ve sitogenetik de
içinde 300’den fazla teşhis testi yapılabilmektedir. Rutin idrar tahlilinden,
çok karmaşık flow cytometry’ye kadar,
yılda 1.1 milyon tahlil gerçekleştirilmektedir. Hastanenin full-time çalışan 43
ayrı bölümünde hepsi de çocuk sağlığı ve
hastalıklarıyla ilgili eğitim ve araştırma yürütülmekte, sabah 6.30’dan akşam 7.00’ye kadar seminer ve
vaka takdimleri yapılmaktadır. Ayda bir, verilen tıbbi hizmetin kalite kontroluyla
ilgili ve her hekimin katılması zorunlu toplantı düzenlenir.
3.
Öneriler:
Yukarıda çok kısa bir şekilde özetlemeye çalıştığım iki aylık gözlemlerime dayanarak,
Kıbrıs Türk sağlık hizmetlerinde çocuklara yönelik olarak verilen hizmetlerin geliştirilmesi
hakkında ve genel olarak bazı önerilerde bulunmak istiyorum:
Lefkoşa’daki
Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi’nde neonatoloji bölümünün bulunmaması,
büyük bir eksikliktir. Rum kesimindeki Makarios Hospital’deki neonatoloji bölümünü
ziyaret ederek, ABD’deki durumla kıyaslama isteğimin (30 Mayıs 1991 tarihli Dışişleri
Bakanlığına mektubum) reddedilmesi yüzünden, ayrıntılı bilgi edinemedim. Ancak
ABD’de görüşebildiğim Rum meslektaşlarımdan aldığım bilgiye göre, bu bölüm 16
yataklı olup, bütün Kıbrıs’a hizmet verebilmektedir. Acil durumlarda bu
hastaneden yararlanma yolları aranabilir. Neonatoloji’ye ilgi duyan bir çocuk
hekimi olarak, Makarios Hospital’deki Neonatoloji Bölümü Başkanı Dr. Angastiniotis
ile temaslarımı sürdürmek istiyorum. Kullanılan yüksek teknolojik ve pahalı
aletlerin mali yetersizlikler yüzünden bizim Devlet Hastanesine alınmasının zor
olacağını düşünerek, neonatal yoğun bakım birimi tedavisini gerektiren
bebeklerin Rum kesiminde tedavilerinin uygun olacağına inanıyorum. Aksi
durumda, en azından 2,000 gram ve üzerindeki prematüre’lerin beslenme, teşhis
veya tedavilerini yürütecek 2-3 yataklık bir birimin bizim Genel Hastanede
kurulabilmesi için bilgi ve görgümü, Bakanlığın hizmetine sunmaya hazır
olduğunu tarafınıza bildirmek istiyorum.
Elde edebildiğim
Bakanlık İstatistiklerinde, ne yazık ki KKTC’deki bebek ölüm oranı hakkında bir
bilgi bulamadım. 1990’da kaydedilen 30 erken doğum vakası ile 128 sezaryen
doğumda, “respiratory distress sendrom”, ya da “resuscitation” olayı hakkında
bir bilgi yok. Toplam 975 doğumun ağırlık açısından dökümü yapılmamış. Kaldı ki
özel kliniklerde yapılan doğumlarla ilgili hiçbir istatistik yer almıyor. Bütün
bu verilerin toplanarak, Kıbrıs Türk toplumunda bebek ölüm oranı, ağırlıklara
göre bebek sağlığı, ölüm yüzdesi saptanması bir an önce gerçekleştirilmesi
gereken bir çalışma olmalıdır.
Poliklinik
çalışmalarında Amerikan pediyatri uzmanlarının anne ve çocuk sağlığına çok önem verdiklerini ve bunu yazılı broşür ve
tavsiyelerle ailelere ilettiklerini saptadım. Yayınların bir kısmı hastane
hekimleri tarafından hazırlanırken, bir kısmı da Amerikan Pediyatri Akademisi’nin
resmi tavsiyeleri olarak basılıp dağıtılıyor. İlaç şirketleri, basımların bir
kısmını finanse ediyor. Çocuğun fizik ve
psikolojik gelişmesinde annenin nelere dikkat etmesi gerektiği, hastalığın
takibinde tedavinin nasıl uygulanacağı, çocuğun velisine yazılı olarak verilip,
imza alınıyor. Beraberimde getirdiğim çeşitli konulardaki yayın ve broşürlerden
yararlanarak, bizde de Sağlık Bakanlığı eliyle anne-çocuk sağlığı eğitimi için
çeşitli girişimlerin yapılabileceğini ve bu konuda sizlere yardımcı
olabileceğimi belirtmek isterim.
Washington’daki
her iki hastanede de gözlemlediğim bir başka olay, dokümantasyona çok önem
verilmemesidir. Ne yazık ki bilebildiğim kadarıyla, bizdeki devlet sağlık
hizmeti veren kuruluşlarda hasta dokümentasyonuna gerektiği şekilde önem
verilmemektedir. Bu nedenledir ki
toplumumuzun sağlık veya hastalık haritası çıkarılamamakta, ileriye yönelik
herhangi bir perspektif çalışması yapılamamaktadır. Özellikle yoğun bakım
birimlerinde tedavi gören hastalar için
saat başı hemşire raporu, doktor değerlendirmesi, ayrıntılı olarak tedavi
şeması ve laboratuvar değerleri belgelendirilmemekte ve ileride araştırma
yapacak olanlar için bir çok ipucu ortaya konmamaktadır.
Kanser, kalp
hastalıkları gibi tedaviden çok korunma yollarını ve hastalığın oluşma
nedenlerini araştırırken, ayrıntılı olarak yazılmış hasta hikayesinin önemi büyüktür.
Tedavilerin başarılı olup olmadığını belirlerken, hastalığın seyrini anlatan
doktor raporlarının, taburcu edilen her
hasta için yazılması gereken epikriz’lerin değeri büyüktür.
O açıdan
Bakanlığınızın bu konuda zaman geçirmeden gerekli önlemleri alması ve
toplanacak verilerle sağlık dokumuzun belirlenmesi kaçınılmaz asli bir görev
olmalıdır. Beraberimde getirdiğim
çeşitli basılı forma ve listelerden yararlanılabilir.
ABD’de uygulanan
çeşitli özel ve devlet sağlık sigortalarının birleştirilerek “ulusal sağlık sistemi”ne geçiş için çalışmaların
yoğunlaştığı bir dönemde orada bulunmaktan çok yararlandım. Bizde tek tip sosyal güvenlik
sistemi ve sağlık sigortasının özel kesime de açılması çalışmalarında,
bakanlığınıza yardımcı olabilirim. Daha ayrıntılı bilgiler istendiği takdirde
ileride tarafınıza sunulabilir.
Saygılarımla,
Müftü Ziyai Sokak No.38, Lefkoşa
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder