PEO 1 MAYIS’TA KIBRISLI TÜRK İŞÇİLERLE DAYANIŞMA İÇİNDE

1 Mayıs Uluslararası İşçi Sınıfının Savaş ve Dayanışma gününde, Kıbrıs işçi sınıfının en ileri sendikal örgütü olan 35 binden fazla üyeli Tüm-Kıbrıslılar İşçi Federasyonu (PEO), Kıbrıslı Türk işçi ve çalışanlara seslenerek, onlara toplumlararası dostluk ve işbirliği mesajı göndermiştir.

1920’lerde başlayan ve Tüm-Kıbrıslılar İşçi Komitesi (PSE)’nin öncülüğünde gelişen Kıbrıs sendika hareketi, 13 Kasım 1941’de PEO’nun kurulması ile örgütlenmesini geliştirmiştir. İngiliz sömürge yönetiminin ekonomik ve politik baskılarına karşı savaşarak, Türk ve Rum Kıbrıslı işçilerin haklarını savunmuş olan PEO, 1952 Kasım’ında Kıbrıslı Türk işçiler için özel bir büro kurmuş, Rum işçilere kıyasla örgütlenme düzeyi düşük olan sınıf kardeşlerinin, PEO çatısı altında örgütlenmesini sağlamıştı. 1954 yılında PEO’ya bağlı Kıbrıslı Türk işçilerin sayısı 1,500’ü aşarken, Türk işçi lideri Ahmet Sadi, PEO Merkez Yönetim Kurulu üyeliği ile Türk Bürosu sekreterliğine seçilmişti. Lefkoşa, Leymosun ve Mağusa Kaza Yönetim Kurullarında da profesyonel Kıbrıslı Türk sendikacılara yer verilmişti. Türk işçileri aydınlatmak üzere sosyal sigorta, sendika özgürlüğü, madencilerin çalışma saatleri gibi önemli konularda birçok Türkçe broşür yayınlanmıştı. Ayrıca aylık olarak çıkarılan Türkçe İşçi Bülteni’nin, 1955 yılında sömürge yönetiminin olağanüstü durum ilanı ile kapatılan ilerici Türk gazetesi İnkılapçı’nın Yazı İşleri Müdürü Fazıl Önder’in yönetiminde haftalık olarak çıkması kararlaştırılmıştı.

Fakat Türk ve Rum işçilerin ortaklaşa hazırladıkları 1 Mayıs 1958 yılı törenlerinden sonra, emperyalizmin taksim planlarına engel olan Kıbrıslı Türk ilericilere karşı Denktaş’ın kurduğu faşist TMT tarafından bir terör ve sindirme hareketi başlatıldı. Önce ilerici Türk Eğitim ve Spor Kulübü yakılıp yıkıldı, daha sonra da en yetenekli Türk işçi liderlerine karşı bir katliam harekâtına girişildi. Ahmet Sadi, yaralı olarak kurtulmuşsa da, Fazıl Önder ve Ahmet Yahya faşist saldırganların kurbanı oldu. TMT yayınladığı bir bildiri ile PEO’ya bağlı 3,000 Türk işçisini, örgütlerinden istifaya zorladı, aksine davrananlar ölümle tehdit edildi. Sonuç olarak 1958 yılında, ayrılıkçı ve şovenist Kıbrıs Türk İşçi Birlikleri Federasyonu’na üye olan işçi sayısı 1,137 iken, 1959’da 4,829’a yükseldi.

Böylelikle İngiliz sömürgeciler ve onların işbirlikçisi Denktaş ve çetesi, 1958 yılına kadar ortak sınıfsal örgütlerde örgütlenmiş olan Kıbrıslı Türk ve Rum işçilerin birliğini ve sendikal hareketi parçalamış ve ardından çeşitli kışkırtma olayları yardımıyla toplumlararası anlaşmazlıkların tohumlarını ekmiştir.

Geçtiğimiz yılın Kasım ayında yapılan PEO’nun 16. Kongresi, Kıbrıslı Türk işçilere bir çağrıda bulunarak, Kıbrıs işçi sınıfının ortak amaçları etrafında yeniden elele vererek, hayat düzeyinin yükseltilmesi ve barış için savaşmalarını istemiştir. Çağrı şöyle devam etmektedir:

“İşçiler ve çalışanlar olarak hem siz, hem de biz, sosyal ve ekonomik kazanımlarımızı savaş öncesi eski düzeyine yükseltmek yanında, onları, bizim ve çocuklarımızın hayatını mutlu kılmak için hayatın bütün alanlarına yayabiliriz. Rum ve Türk Kıbrıslılar olarak bunu elde etmemizin yolu, Kıbrıs sorununa Kıbrıslı bir çözüm şekli, yani Kıbrıs ve onun halkının çıkarlarına ve Birleşmiş Milletler kararlarına dayanan bir çözüm şeklinin bulunması için çaba göstermemizdir.”

Son yıllarda ilerici sendikalara örgütlenmeye başlayan Kıbrıslı Türk işçi ve sendikaların, taksimci Denktaş yönetimine karşı sürdürmekte oldukları ekonomik ve politik mücadele gittikçe yükselmektedir. Son bir yıl içinde kuzeydeki işgal bölgelerindeki çeşitli işyerlerinde 8,000’i aşkın işçi ve memurun katıldığı 25 grev hareketi yer almıştır.

Emperyalizm ve NATO’nun Kıbrıs’ı taksim etme planları uğruna yerinden yurdundan edilmiş, işinden tarlasından sökülmüş olan Kıbrıslı Türkler, bugün çok güç şartlar altında yaşamaya zorlanmaktadır. Kıbrıs Türk Amme Memurları Sendikası tarafından açıklanan rakamlara göre, Ekim 1974 ile Kasım 1976 arasındaki dönemde hayat pahalılığı %78 artmıştır. Kıbrıs Türk liderliğine yakın olan bir avuç sermayedar ve onların destekleyicilerinin yağma, vurgun, hırsızlık, karaborsacılık, soygun ve sömürü düzeni devam etmektedir. Çalışanların %10’unu oluşturan 2,000 işçi, işten atılmış, kayıtlı işsiz sayısı Ocak 1977’de 3,500’ü bulmuştur. Libya’ya işçi olarak gitmek isteyenlerin yanında, İngiltere ve Avustralya gibi dış ülkelere göç etmek için yetkili makamlara başvuranların sayısının da 3,000 olduğu açıklanmıştır.

İşte böyle bir ortamda, PEO üyesi Rum işçilerin ortak düşmana karşı ortak savaş için Kıbrıslı Türk işçilere yaptığı çağrı ve dostluk ve işbirliği için uzattığı el, büyük bir önem kazanmaktadır. PEO’nun 1 Mayıs belgilerini yineliyoruz:

-          Kıbrıslı Rum ve Türkler’ Kıbrıs’ın kurtulması için ortak mücadele yolunda ileri!

-          Rum-Türk dostluk ve işbirliği: Kıbrıs’ın geleceği için en iyi garanti!

-          Kıbrıslı Türkler – size Kıbrıs’ın yeniden inşası için dostluk ve işbirliği elimizi uzatıyoruz!

-          İşgal kuvvetlerinin adadan çekilmesini istiyoruz!

-          Erkek ve kadın işçiler, Rum ve Türk çalışanlar! Kıbrıs’ı kurtarmak ve yeniden inşa etmek için birlikte mücadele edelim!

(Bu yazı, İstanbul’da yayımlanan sosyalist Kitle dergisinin 9 Mayıs 1977 tarihli -Sayı:159- nüshasında imzasız olarak yayımlanmıştır.)