YILDÖNÜMÜ YAZISI YERİNE

 

 

15-20 Temmuz 1974’ün 12. yıldönümünde, 12 yıl önce yaşadığımız olaylarla ilgili olarak İstanbul’da çıkan o dönemin günlük gazetelerinden “Yeni Ortam”da yer almış ilginç haberlerden bir derlemeyi aşağıda sunuyoruz:

16 Temmuz – Kıbrıs’ta faşist darbe - Makarios’un taraftarları darbecilere karşı direniyor - Cunta darbeyi ABD’nin desteği ile hazırladı.

17 Temmuz – Çıkartma gemilerimiz Akdeniz’e açıldı. Tam alarma geçirilen Türk birlikleri Güney’e sevkediliyor – NATO Konseyi Kıbrıs için toplandı. Uzmanlar “Türkiye adayı 48 saatte işgal eder” diyor – Başpiskopos korsan radyolardan konuştu: Darbeyi 950 Yunanlı yaptı. 

18 Temmuz – Makarios bağımsızlık için mücadele edeceği açıkladı – Komünist AKEL ve EDEK partileri halkı silahlı mücadeleye çağırdı.

19 Temmuz – Atina’ya barışçı bir çözüm için bu akşama kadar mühlet verdik – Faşistler, Makarios’un bakanlarını tutukluyor – Barış Gücü Kıbrıs’ta önemli binaların önünde mevzilendi.

20 Temmuz – (Özel 3. baskı) Çarpışma başladı.

21 Temmuz – (5. baskı) Harekât başarılı – Zafer sevinci içindeki Türk halkı ordumuza milyonlarca liralık bağışlarda bulundu – ABD Yunan cuntasını kınarken, bize üzüntülerini bildirildi.

24 Temmuz – ERBAKAN TASARILARIMIZI AÇIKLADI: Kıbrıs’ın doğusu Türklere, batısı ise Rumlara verilecek – Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Prof. Necmeddin Erbakan dün kendini ziyaret eden Kıbrıs Türk Cemaat Meclisi başkanı İsmail Bozkurt’a, Türklerin Ada’nın doğu bölgelerinde toplanacağını, Rumların da batı kesiminde bırakılacağını bildirmiş, orta yerde tarafsız bir bölge bulundurulacağını söylemiştir.

     Erbakan, Türk Silahlı Kuvvetlerinin Kıbrıs’ta işgal ettiği bölgelerden yeni barış antlaşması imzalanıncaya kadar çekilmeyeceğini de belirtmiştir.   

26 Temmuz – Başbakan Bülent Ecevit, dün yabancı radyo, televizyon ve gazete muhabirleri ile bir görüşme yapmış ve “TÜRKİYE ARTIK GERİ ÇEKİLMEYECEK ŞEKİLDE KIBRIS’TADIR şekilde Kıbrıs’tadır. Bu büyük bir değişikliktir. Kıbrıs için ve Türkiye’nin dünyadaki yeri için büyük bir değişikliktir” demiştir.

7 Ağustos – Milli Güvenlik Kurulu Türk tezini görüştü. Cenevre görüşmeleri için son çalışmalar yapılıyor.

8 Ağustos – Cenevre’de bugün Kıbrıs için pazarlık başlıyor. Türk-Rum yönetiminin ayrılmasını isteyeceğiz.

9 Ağustos – Ecevit, “ZAMAN UZARSA BARIŞÇI BİR ÇÖZÜME ULAŞILAMAZ” dedi. 

9 Ağustos – Kıbrıs için saptadığımız otonom sistemin ayrıntıları belli oldu – BİRLEŞİK KIBRIS CUMHURİYETİ İÇİN ÖZERK İKİ YÖNETİM İSTİYORUZ.

14 Ağustos – Amerika Kıbrıs’ta otonom yönetim için Türk tezini desteklediğini açıkladı.

15 Ağustos – Ecevit: Ordumuz harekâtını bıraktığı yerden sürdürüyor. 20 Temmuz 1974 Türk Harekâtı ne kadar meşru idiyse, onun zorunlu devamı olan şimdiki Türk Harekâtı da o kadar meşrudur.

16 Ağustos – HEDEFLERE ULAŞTIK – Magosa’yı alan birliklerimiz, güneydeki “Dikelya” İngiliz üssüne dayandı. Tanklar da Lefke yolunda hızla ilerliyor. 

17 Ağustos – Kıbrıs’ta uygulanan İkinci Barış Harekâtı planlanan hedefe ulaştı. GÜNEY DE KAZANILAN YERLER GERİ VERİLECEK.

18 Ağustos – KIBRIS’A BÜYÜK ÖLÇÜDE YATIRIM YAPILACAK: Girne ve Magosa’da turistik yatırımlara önem verilecek. Girne’de daha önce başlamış olan turistik yatırımların bitirilmesi çabaları hızlandırılacaktır… Bir tüketici toplum durumunda bırakılan Kıbrıs Türk toplumu, sanayi alanında da üretici ve kendi kendine yeter duruma getirilmesi için her çeşit sanayi yatırımları bu bölgeye akıtılacaktır. Bu konuda Ankara’da yoğun çalışmalar yapıldığı söylenmektedir.

19 Ağustos – GİRNE’YE 100 BİN MEGAVAT GÜCÜNDE BİR ELEKTRİK SANTRALI KURULUYOR. Kıbrıs bakırlarının iyi bir biçimde işletilmesi konusunda da çalışmaların sürdürdüğü bildirilmiştir.

20 Ağustos – ERBAKAN KIBRIS İÇİN KALKINMA PLANI YAPILACAĞINI AÇIKLADI. Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Necmeddin Erbakan, Kıbrıs’ın ekonomik kalkınmasına ilişkin bilgi vermiş, adanın Magosa kentindeki tersanenin tevsi edilerek, Akdeniz’in önemli bir tamir bölümünün kurulacağını, ayrıca büyük bir rafinerinin inşa edileceğini ve İngiliz üslerinden adaya verilen elektrik enerjisi ile kalkınma olamayacağı için, Eylül ayında Türkiye’nin adaya bir elektrik santralı kuracağını söylemiştir.

        Erbakan açıklamasında şöyle demiştir: Kahraman Türk Silahlı Kuvvetleri’nin müdahalesiyle Kıbrıs’ta sulh masasında halledilmeyen meseleler, harp sahasında halledilmiştir. Öteden beri temel tezimiz malumdur. Kıbrıs’ta sulh ve sükûnu gerçekleştirmek için bir coğrafi taksimatın şart olduğunu belirtmiştik. Bu coğrafi taksimatın şart olduğunu belirtmiştik. Bu coğrafi taksimattan sonra bir yanda muhtar bir Türk idaresi, diğer yanda da bir Rum idaresinin bulunması, ancak adada devamlı sulhu temin edebilir.

        Çok şükür şimdi şartlar değişmiştir. Kıbrıs’taki Türk toplumunun ekonomik kalkınması içim ön şartlar bugün teessüs etmiştir. Türk toplumu kendi kalkınma planını yapacaktır ve çalışkan Türk milleti Kıbrıs’ta büyük bir kalkınmayı başaracaktır. Buna inanıyoruz…

        Adada, hatta Akdeniz’in ortasında olmak itibariyle bazı serbest ticari bölgeler kurmayı düşünüyoruz. Beyrut’ta olduğu gibi. Bu bölgelere herkes kendi malını rahatlıkla getirebilecek. Ve böylece adanın ekonomik kalkınmasına faydası olacaktır. Kıbrıs’ta Çin’in Hong-Kong’u gibi Akdeniz’in bir serbest bölgesini kurmakta büyük faydalar olacağını düşünmekteyiz.

         Bugün İngiltere’de büyük bir Kıbrıslı Türk kolonisi vardır. Ve bunların iktisadi durumları çok iyidir. Kendileri de adaya yatırım yapmak istemektedirler. Ancak bugüne kadar bir siyasi istikrar olmadığından bunu yapmak fırsatını bulamadılar. Fakat bundan sonra şimdi yeni şartlar altında onlar da gelip adaya yatırım yapacaklardır. Böylece adada çok mühim bir inkişaf olacaktır.

23 Ağustos – Sovyetler Birliği uluslararası konferans toplanmasını istedi.

24 Ağustos – Sovyet önerisine ABD ve İngiltere karşı çıktı. Atina “uluslararası konferans”ı olumlu karşıladı.

24 Ağustos – Maliye Bakanı Deniz Baykal ile Tarım ve Hayvancılık Bakanı Korkut Özal, ekonomik incelemeler yapmak için bugün Kıbrıs’a gidiyor – KIBRIS’TA TOPRAK REFORMUNA GİRİŞİLİYOR.  

25 Ağustos – New York Times gazetesine bir demeç veren Başbakan Ecevit, Yunanistan’ın NATO’nun askeri yapısından çekilmesiyle Akdeniz’in savunmasında meydana gelecek boşlukların Türkiye tarafından doldurulabileceğini söylemiştir.

27 Ağustos – KIBRIS’TA CUMHURİYET Mİ KURDUK? Anadolu Ajansı, Türk ordusunun 218. kuruluş yıldönümü dolayısıyla yayımladığı bültende şimdiye kadar kurulmuş bulunan Türk imparatorlukları, devletleri, beylik ve hanlıkları ile Cumhuriyetleri sıralayıp, Kıbrıs Cumhuriyeti’ni 75. sıraya koymuş ve kuruluş tarihi olarak 20 Temmuz 1974’ü göstermiştir.

28 Ağustos – Kıbrıs Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi Başkanı Rauf Denktaş, dün sabah “KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ ANAYASASI HAZIRDIR ve gerekirse bugün bile yürürlüğe girebilir” demiştir. Denktaş ayrıca “otuz ülke bizi derhal tanıyacaktır” demiştir. 

28 Ağustos – Federal Almanya, Türkiye’ye savaştan önce uçak verdiğini açıkladı.

29 Ağustos – Neue Zürcher Zeitung: ABD 1964 Kıbrıs krizinden çok dersler aldı... Bu politikanın niteliğini anlatmak için Kore’ye, Vietnam’a, belki yakında Kamboçya’ya, Filistin’e, Trieste ve Almanya’ya bakmak yeterlidir. Washington’da, Kıbrıs’ın Türk ve Rum kantonu olarak ikiye ayrılması fikri yeniden beliriyor. Yetkili çevreler, gene 1950 senesine döndük diyorlar. Hatırlanacağı gibi, o zaman da bu yol denenmek istenmiş, sonra da pratik olmadığı gerekçesiyle bir köşeye atılmıştı. Kissinger’in sihirli uzlaştırma değneği bakalım bu sefer uygulanabilir bir çözüm bulabilecek mi?”

4 Eylül – PRAVDA: Bunalım bazı NATO ülkelerinin tahrikleri sonucu ortaya çıkmıştır. Bu çevrelerin gelecekteki emelleri, bağımsız Kıbrıs devletini tasfiye ederek, Doğu Akdeniz’de stratejik bir NATO üssü haline getirmektir.

12 Eylül – Makarios’un Fileleftheros gazetesine demeci: “Türk ordusunu Kıbrıs’tan çıkarabilecek güce sahip olmadığımı biliyorum. Ama bir direnme ruhu yaratıp, dünya kamuoyunu tarafımıza çevirebiliriz… Amerika Kıbrıs dramının sorumluluğunu üzerinde taşımaktadır.”  

 

(“Derleyen: Ertan Yüksel” imzasıyla, Söz dergisi, Sayı:40, 30 Temmuz 1986)