ESKİ KUŞAK İLERİCİLERİMİZİ TANIYALIM: OSMAN VEHBİ AHMET RAŞİT (1895-1979)

1895 yılında doğan Osman Vehbi Bey, kardeşi yüzbaşı Tevfik Efendi ile birlikte, Baf eşrafından Ahmet Raşit Bey’in ilk eşi Zehra Hanım’dan olan iki oğlundan biridir. 

Terra Santa Okulunda eğitim gördü. Çok iyi Rumca ve İngilizce biliyordu. Bir süre Mağusa’da Kıbrıs Tren İdaresi’nde müdür olarak çalıştı. Ardından Mağusa’daki bir özel okulda İngilizce ve Rumca dersleri verdi. Lefkoşa’da avukat kâtipliği yaptı. 1943 ile 1962 yılları arasında Lefkoşa’da hazır mobilya satan Salim Aziz’in yanında muhasiplik yaptı.

19 Mayıs 1942 tarihinde Lefkoşa’da açılan “Halkevi”nde Salim Aziz başkan, Osman Vehbi de sekreter olarak görev yapmaktaydı. 28 Mayıs 1942 tarihli Halkın Sesi gazetesinde belirtildiğine göre, “Halkevi”nde okuyup yazma bilmeyen Türk vatandaşlara okuyup yazma öğretmek üzere “Halk kürsüsü” isimli bir kurs açılmıştı. Aynı gazetenin 27 Ekim 1942 tarihli nüshasında da “Türkiye’deki Halkevlerinden gelen kitapları mütalea etmek isteyenlere evimiz açıktır” ilanı yer almaktaydı. 20 Temmuz 1945 tarihli Halkın Sesi gazetesine göre, “Lefkoşa Halkevi Reisi: Dellal Salim Aziz” idi.

Osman Vehbi, 1946 yılında yapılan Lefkoşa Belediye Meclisi’nin Türk üyeliğini kazananlar arasındaydı. (1. Osman Vehbi, 2. Mustafa Hasan Çoronik, 3. Salim Aziz, 4.Hüseyin Orhan- Halkın Sesi, 6 Temmuz 1946) 1949 yılında kadar bu görevde bulundular. Onların görev süresi içinde, Lefkoşa Belediyesine ilk kez Türk katip olarak Niyazi Uludağ’ın alınması sağlanmıştı.  

1946 yılındaki Kıbrıs Komünist Partisi AKEL’in üç kişilik “Azınlık Heyeti İdaresi”nde onun da adı vardı. (1. Kostas Kalisperas, 2.Osman Vehbi, 3.Vekilyan)

“KIBRIS’IN İSTİKLÂLİ”

Osman Vehbi Bey, Emekçi gazetesinde de ilginç siyasi makaleler yayımlamıştı. Örneğin Emekçi’nin  28 Mayıs 1948 tarihli (Sayı:9) nüshasında yer alan “KIBRISIN İSTİKLÂLİ”, Osman Vehbi, Lefkoşa, 24.5.1948” başlıklı makalede şöyle denmekteydi:

“70 senedenberi gerek babalarımız ve gerekse şimdikiler hepsi, “İngiltereden memnunuz” , “Adayı başkalarına verecekse Türkiyeye, yani evvelki sahibine versin” deyip duruyorlar. Fakat bizi istiyen mi var?

Rum vatandaşlarımız dehi böyle. “Yunanistana ilhak!” Fakat kendilerini Yunanistan istiyor mu?...

Doğru yolu hâlâ bulamadık. En iyisi Kıbrısın tam İSTİKLÂLidir.

Ne diye konu komşuya kul olalım?

Kulluktan eğer usanmadı isek, şimdi en pahalı geçeni İsrail hükümetine ilhakı istemektir (!)

Bir vakıtlar Müstakil olan bu Kıbrıs adasında 33 liman olduğunu ve ev eşyalarının hepsi altından yapıldığını tarihler yazıyor.

Kıbrıs 2 bin senedenberi, yabancı menfaatlara alet olmakta ve esir yaşamakta ve yine arasıra ecdadın altunları mağaralarda keşfedilmektedir. (Kıbrıs, kendi başına, tam müstakil yaşayamaz) diyeceksiniz.

Bu hususta, zaten bir kaç büyük devletten başka tam MÜSTAKİL yaşayan devlet yoktur zannederim.

Dolar ve Ruble arasında Sterlin sıkışık kaldı.

Bizi, hatta istemekle bile olsa, Sterlin bırakıp gitse; Ya Dolara veya Rubleye iltihaka mecburuz; O halde ne diye ortada bir de simsar?...”

Gazete makalenin altına şöyle bir not düşmüştü:

“Emekçi:

Şartlarımız içerisinde, fikir beyan eyleyen her nevi yazıyı neşreyleyeceğimizi bildirdiğimizden, bu nevi yazılarla gazetemizin aynı fikirde olduğu manası çıkarılmamalıdır.”

Osman Vehbi Bey’in içerik açısından bugün de önem arzeden bu ilginç makalesiyle ilgili olarak, 2 Temmuz 1948 tarihli Türk Sözü gazetesinde bazı bilgiler var. Gazetenin başyazarı olan İrfan Hüseyin, Osman Vehbi’nin Kıbrıs’a muhtariyet verilmesini savunduğunu, bir süre önce Emekçi gazetesinde çıkan bir makalesinde Türkiye’yi yabancı bir millet saydığını ve Kıbrıs Türk İşçi Birlikleri’nin İstişare Meclisi’ndeki temsilcisi olan Hasan Şaşmaz’ın alınarak, onun yerine Osman Vehbi’nin gönderileceğini yazmaktaydı.

Aynı tarihli gazetede yazan  Ahmet Muzaffer Gürkan da, Osman Vehbi’nin “Emekçi” gazetesinde yazdığı “İstiklâl” başlıklı bir makalede, Kıbrıs’ın müstakil olmasını istediğini ve tarihteki 9 Kıbrıs krallığı örneğini verdiğini belirtmekteydi.

NOTLAR:

1 Kasım 1951 tarihli Halkın Sesi gazetesinde yer alan bir ilanda, avukat kâtibi Osman Vehbi’nin iş adresi şöyle verilmekteydi: “K.Kolokasides’in yanında, Londra Sokak No.4, Lefkoşa”

4 Eylül 1952 tarihli Halkın Sesi gazetesinde yer alan ilanda da şöyle denmekteydi:

“Vasiyetname, Vekâletname ve Kontratlı Evlenme gibi kanuni şeylerinizi Bay Osman Vehbi’ye yaptırınız. Adres: Asmaaltı No.9, Lefkoşa”

Osman Vehbi Bey’in, Ferahnaz (Polis müfettişi Mehmet Said Tilki’nin eşi) ve Neptün adında iki kız çocuğu olmuştu. 7 Mayıs 1979 tarihinde 84 yaşında iken Lefkoşa’da ölmüştür. 

(Kaynak: Ahmet An, Kıbrıs’ın Yetiştirdiği Değerler (1782-1899), Ankara 2002, s.429-430)

(Hazırlayan: Ahmet An" imzasıyla, Kıbrıs'ta Sosyalist Gerçek dergisi, Sayı:79, Eylül 2002)