27 Mayıs 2015 Çarşamba

GEÇEN YÜZYIL: 1900'LÜ YILLARDA KIBRIS


1900: Kıbrıs yerel hükümeti bir komisyon oluşturarak, Evkaf'ın Türk toplumuna devredilmesi sorununu görüştü, ama bir sonuç alınamadı.

1901: İslam İttihar Sandığı kuruldu. (Bugünkü Türk Bankası'nın ilk şekli)

1902: Kavanin Meclisi'nin Türk üyelerinden Hafız Ziyai Efendi ile Ahmet Derviş Efendi'nin, meclis yetkilerinin genişletilmesi ve İngiliz yöneticilerin veto yetkisinin kaldırılması konularında Rum üyelerle birlikte davranmaları üzerine, fanatik Türkler tarafından "Rumculuk"la suçlandılar.

1903: Musa İrfan Bey, Evkaf'ın Türk murahhası olarak atandı ve 1925'teki ölümüne kadar bu görevde kaldı. 

1907: Dr.Hafız Cemal Lokmanhekim, Lefkoşa'da ilk sanat okulu ile ilk akşam dil okulunu kurdu, ama  gericilerin baskılarına dayanamayarak, 2 yıl sonra 1909'da adadan kaçmak zorunda kaldı. Churchill, İngiltere Sömürgeler Bakanı Yardımcısı olarak Kıbrıs'ı ziyaret etti.

1908: Rumların, Başpiskoposluk konusunda aralarındaki görüş ayrılığı oluşması yüzünden Lefkoşa'da Belediye seçimlerine katılmamaları üzerine, Bodamyalızade Mehmet Şevket Bey Lefkoşa Belediye Başkanlığına, Müsevvidzade Osman Cemal Efendi de Başkan Yardımcılığına seçildi. 1910 yılına kadar bu görevde kaldılar.

1912: Leymosun'da 4 Rum ve 1 Türkün ölmesi ve 134 kişinin yaralanmasıyla sonuçlanan ilk önemli toplumlararası çatışma oldu.

1914: 1878'de Kıbrıs'ı İngiltere'ye kiralamış olan Osmanlı İmparatorluğu'nun, 1. Dünya Savaşı çıkınca Almanya safında yer alması üzerine, İngiltere adayı kendine ilhak etti.

1915: 8 Mart'ta Lefkoşa'daki Sarayönü Meydanına "Dikilitaş" dikildi. İngiltere, Almanya'ya karşı savaşa girmesi halinde Kıbrıs adasını Yunanistan'a vermeyi önerdi.

1918: 11 Aralık'ta Lefkoşa'da Meclis-i Milli toplandı.

1919: Dr.Mehmet Esat, Dr.Hüseyin Behiç ve kasaplar-hammallar ağası Hasan Karabardak'ın oluşturduğu "Türkiye ile Birleşme Partisi"nin paskalya haftasında Rumların Türklere saldıracağı söylentisini yayması ve genel bir ayaklanma hazırlığı yapmalarının belirlenmesi üzerine tutuklandılar.

1923: Türkiye Cumhuriyeti, 24 Temmuz günü imzaladığı Lozan Anlaşması ile Kıbrıs adası üzerindeki bütün haklarından vazgeçti ve İngiltere'nin adayı ilhak kararını onayladı.

1924: Kıbrıslı Türklerin bilinen ilk siyasal örgütü olan Kıbrıs Türk Cemaat-ı İslamiyesi, Haziran ayında Mağusa'da yapılan genel kurulda oluşturuldu. 13 Nisan günü Lefkonuk'ta, 250 Rum ve 65 Türk çiftçi delegenin katıldığı tarihi kongre gerçekleştirildi.

1925: İngiltere, 10 Mart günü Kıbrıs'ı bir "Taç Kolonisi" olarak ilan etti. 1 Mayıs tarihli Emirname ile Kavanin Meclisi'ndeki Rum ve İngiliz üye sayısı artırıldı. İlginçtir, Rum üye sayısının 9'dan 12'ye çıkarılmasına karşılık, İngiliz üye sayısı da 6'dan 9'a çıkartılarak, Türk ve İngiliz üye toplamının, Rum üye toplamına eşit olmasıyla 1882'den beri sağlanan denge korundu. Haziran ayında, Lozan Anlaşması'nın 20 maddesi uyarınca Türkiye'ye göç etmek isteyen Kıbrıslı Türklerin göç işlemlerini tamamlamak üzere, Larnaka'da TC Konsolosluğu açıldı. 1931 yılına kadar, geri adaya dönmemek üzere toplam 5 bin kişi Anadolu'ya göç etti. 11 Ağustos'ta avukat Mehmet Münir Bey, Evkaf'ın Türk murahhas üyeliğine atandı.

1926: 14 Ağustos'ta Kıbrıs Komünist Partisi kuruldu. Milliyetçi Rum liderliğinin savunduğu Enosis (adanın Yunanistan'a bağlanması) hedefini "karşı devrimci bir slogan" olarak nitelendirdi ve adaya özerklik verilmesi fikrini destekledi.

1929: 1 Ocak tarihinden itibaren Müftülük makamı kaldırılarak, yerine Fetva Eminliği oluşturuldu.

1930: 15 Ekim günü yapılan tarihi seçimlerde, halkçıların adayı M.Necati Mısırlızade (1993 oy), Evkafçıların adayı Mehmet Münir Bey'i yenerek (1553 oy) Kavanin Meclisi üyeliğine seçildi. Necati Bey, bilahare Rum üyelerle birlikte oy kullanınca, Meclis'teki dengeler alt-üst oldu.

1931: 1 Mayıs günü Kıbrıs Türk Milli Kongresi Necati Bey öncülüğünde toplandı. 21 Ekim'de bir grup fanatik Rum milliyetçisi ayaklanarak, İngiliz Vali konağını yaktılar. 12 Kasım'da Kavanin Meclisi kapatılarak, bütün siyasi faaliyetler yasaklandı; özgürlüklere önemli ölçüde kısıtlamalar getirildi.

1937: Londra'da Kıbrıs'a özerklik verilmesini talep eden bir komite oluşturuldu.

1939: Eylül ayında 2. Dünya Savaşı'nda İngilizler yanında hizmet vermek üzere, "Kıbrıs Alayı" ve "Kıbrıs Gönüllü Kuvvetleri" kuruldu. Üçte biri Kıbrıslı Türk olmak üzere 30 bin Kıbrıslı bu birliklerde görev yaptı. Savaşta 650 kişi öldü veya kayboldu.

1941: Emekçi Halkın İlerici Partisi (AKEL) 14 Nisan'da, Kıbrıs Umum Amele Birlikleri (PEO) de 13 Kasım'da kuruldu.

1942: Dr.M.Fazıl Küçük, 14 Mart'ta Halkın Sesi gazetesini yayımlamaya başladı.

1943: Mart ayında yapılan Belediye seçimlerinde AKEL, beş büyük yerleşim yerinin üçünde Belediye Başkanlıklarını kazandı. Lefkoşa'daki Belediye Meclisi seçimlerinde Dr.Fazıl Küçük (598 oy), Necati Özkan'ı (455 oy) saf dışı bıraktı. 18 Nisan'da "Kıbrıs Adası Türk Azınlığı Kurumu" (KATAK), Kıbrıslı Türklerin ilk ciddi siyasal kurumu olarak oluşturuldu.

1944: 12 Ocak günü KATAK'tan istifa eden Dr.Küçük ve arkadaşları, 23 Nisan günü "Kıbrıs Milli Türk Halk Partisi"ni kurdular.

1948: 13 Ocak ile 17 Mayıs tarihleri arasında 125 gün süren tarihi Lefke Maden Grevi yapıldı.  11 Haziran'da "Türk İşleri Komisyonu" kuruldu. (Komisyonun ara raporu 1950 yılında yayımlandı.) 28 Kasım günü Enosis'e karşı Ayasofya Meydanında büyük bir miting yapıldı.

1949: Rum Başpiskopos başkanlığında siyasi partilerin de temsil edildiği "Etnarhlık Kurulu" oluşturuldu.
23 Ekim'de çeşitli kulüp ve birlikler, "Kıbrıs Türk Kurumları Federasyonu" adı altında birleştirildi. 6 Kasım'da da KATAK ile KMTHP birleştirilerek, Dr.Küçük başkanlığında "Kıbrıs Türk Milli Birliği" kuruldu.

1950: 3. Makarios, Kıbrıs Rum Ortodoks Kilisesi Başpiskoposluğuna seçildi. Kilise tarafından düzenlenen halk oylamasında, Kıbrıslı Rumların %96'sının Enosis istediği ortaya kondu.

1953: 30 Aralık'ta Dana Efendi Kıbrıs Müftülüğüne seçildi.

1954: Yunanistan, kendi kaderini tayin hakkı ilkesinin Kıbrıs için uygulanması talebiyle Birleşmiş Milletler'e başvurdu. 12 Mayıs'ta Faiz Kaymak başkanlığındaki bir heyet Kıbrıs Türklerinin sorunlarını anlatmak üzere Ankara'ya gitti.

1955: "Kıbrıslı Mücadelecilerin Ulusal Örgütü" (EOKA) adlı Rum yeraltı örgütü, 1 Nisan günü, üç yıl sürecek tedhiş hareketlerine başladı. Kıbrıs Türk liderliğinin oluşturduğu "Volkan" adlı yeraltı örgütü de, Eylül ayı içinde yayımladığı bir bildiride, Kıbrıslı Türklere karşı yöneltilecek Rum saldırılarına yanıt verileceği uyarısında bulundu. İngiltere, 29 Ağustos ile 7 Eylül tarihlerinde toplanan Londra Konferansı'na Türkiye ile Yunanistan'ı da davet ederek, onları Kıbrıs sorununa taraf yaptı.

1956: 14 Nisan'da Evkaf'ın yönetimi Kıbrıs Türk toplumuna devredildi. 19 Temmuz günü Avam Kamarasında yapılan bir tartışmada, Kıbrıs'taki sorunun çözüm şekli olarak taksim üzerinde ciddi bir şekilde düşünülmesi gerektiği resmen dile getirdi. TC Başbakanı Adnan Menderes ise, aynı yılın sonunda, adanın taksimini Türkiye'nin resmi tezi olarak açıkladı.

1957: Kıbrıslı emekçilerin mücadelesi sonucu ilk sosyal sigorta yasası 7 Ocak'ta yürürlüğe kondu. AKEL Türk Kolu İdaresi, Prof.Nihat Erim'e ilettiği 19 Ocak tarihli bir mektupta, Kıbrıs'ta Türk ve Rum halklarının ayrı ayrı iki bölgede yaşamamakta oluşu nedeniyle, adanın taksimi halinde ortaya bir muhaceret işi çıkacağını ve Kıbrıs'ın ikinci ve en büyük bir çıkmaza gireceği uyarısında bulundu. İngiliz Sömürge Yönetimi Başsavcı Yardımcısı Rauf Denktaş, Ekim ayı sonunda resmi görevinden ayrılarak, Kıbrıs Türk Kurumları Federasyonu Başkanlığına getirildi. Kasım ayı içinde Volkan'ın yasaklanması ardından kurulan "Türk Mukavemet Teşkilatı" (TMT)'nin 29 Kasım günü yayımladığı ilk bildirisinde "Ya taksim, ya ölüm" sloganı kullanılarak, olası muhalif güçler de tehdit edildi.

1958: 27-28 Ocak günleri Lefkoşa ve Mağusa'da yapılan taksim yanlısı gösterilerde, İngiliz askeri birlikleri tarafından halka ateş açılması sonucu 7 Kıbrıslı Türk öldü, 70 kadar kişi yaralandı. EOKA ise Kıbrıslı Rum solculara karşı maskeli saldırılara başladı. TMT'nin Kıbrıslı Türk solculara karşı Mayıs ve Haziran aylarında uyguladığı tedhiş ve yıldırma hareketleri sonucu, hareketin önde gelenleri ya öldürüldü, yaralandı, ya da sindirildi. Rumlarla ortak sendikal örgütlerden ayrılmaları sağlandı. Çeşitli kışkırtmalarla meydana gelen Türk-Rum çatışmalarında birçok kişi can ve mal kaybına uğradı. Kıbrıs'ın İngiltere, Yunanistan ve Türkiye tarafından bir Kondominiyum şeklinde yönetilmesini öngören Macmillan Planı açıklandı.

1959: 11 Şubat günü imzalanan Zürih Anlaşmaları ile Kıbrıs'ta yeni bir dönemin sayfası açıldı.

1960: Kıbrıs Cumhuriyeti devleti 16 Ağustos günü kuruldu.  Başpiskopos Makarios, Rumların %67.8'inin oyuyla Cumhurbaşkanı seçilirken, Dr.Küçük de başka Kıbrıslı Türk aday çıkmadığından Cumhurbaşkanı Yardımcılığına getirildi. Devletin bağımsızlık, egemenlik ve toprak bütünlüğü, üçü de NATO üyesi olan İngiltere, Yunanistan ve Türkiye tarafından güvence altına alındı. İngiltere, adadaki askeri üslerine çekilerek, yönetimi %70:30 oranında paylaşan Rumlarla Türklere devretti. Yeni Cumhuriyet BM ve İngiliz Uluslar Topluluğu'na üye oldu.

1961: Kıbrıs Cumhuriyeti, Avrupa Konseyi üyeliğine kabul edildi.

1962: 23 Nisan gecesi, Kıbrıs Türk liderliğinin ayrılıkçı politikasına muhalefet eden Cumhuriyet gazetesinin sahip ve yazarları olan Ahmet M.Gürkan (35) ile Ayhan M.Hikmet (33) öldürüldüler.

1963: Cumhurbaşkanı Makarios, 30 Kasım günü Kıbrıs Anayasasının 13 maddesinin değiştirilmesine ilişkin önerilerini Kıbrıs Türk tarafına iletti. 21 Aralık günü, Lefkoşa'da toplumlararası çarpışmalar başlatıldı.

1964: Makarios, Garanti Anlaşması ve Anayasanın yürürlükten kaldırıldığını açıklarken, Dr.Küçük de, adanın taksiminden yana olduğunu duyurdu. Türkiye, adadaki çarpışmalar durmazsa, Kıbrıs'a askeri müdahalede bulunacağı ihtarını yaptı. 4 Mart tarihli BM Güvenlik Konseyi kararıyla adaya BM Barış Gücü gönderildi. Mayıs'ta  Kıbrıslı Türkler kendilerini (28 Aralık 1967'ye kadar) yönetecek olan "Genel Komite"yi oluşturdular.  3-4 Haziran'da ABD Başkanı Johnson, Kıbrıs'a müdahale etmemesi için TC Başbakanı İnönü'yü uyaran meşhur mektubunu gönderdi. Makarios, 30 Temmuz'da Acheson Planı'nı reddetti. Türk jetleri,  8-9 Ağustos'ta Erenköy bölgesini bombaladı.

1965: Sovyetler Birliği Dışişleri Bakanı Gromiko, 21 Ocak günü, federasyonun Kıbrıs'ta bir çözüm şekli olabileceğini söyledi. BM Arabulucusu Galo Plaza, 26 Mart'ta yayımlanan raporunda, Kıbrıslı Türklerin haklarının güvence altına alınmasını önerirken, adanın etnik gruplar arasında bölünmesi fikrine karşı çıktı. Türk tarafı, Plaza'nın raporu ile arabuluculuğunu reddetti. Kıbrıs'ın taksim edilmesi politikasına karşı mücadele veren Kıbrıslı Türk sendikacı Derviş Ali Kavazoğlu (41) ile Rum arkadaşı Kostas Mişaulis, 11 Nisan günü yeraltı tedhiş örgütü tarafından öldürüldü.

1967: 15-16 Kasım'da Geçitkale'de çarpışmalar oldu. 17 Kasım günü Türk uçakları Kıbrıs üzerinde uçtu.  28 Aralık günü Geçici Kıbrıs Türk Yönetimi'nin kurulduğu açıklandı.

1968: Makarios, "mümkün olan çözüm" politikasına yöneldi ve Şubat ayında yapılan seçimlerde oyların %97'sini alarak yeniden Cumhurbaşkanı seçildi. Kıbrıs Türk Yönetimi Başkanı Dr.Küçük'ün Cumhurbaşkanı Yardımcılığı da Kıbrıs Türk toplumu tarafından onaylandı. 3 Haziran'da (20 Eylül 1971'e kadar sürecek olan) Denktaş-Kleridis arasındaki toplumlararası görüşmeler başladı.

1970: Lizbon'da yapılan gizli bir NATO toplantısında Kıbrıs'ın taksim edilmesi kararı alındı.

1971: Grivas Eylül ayında gizlice yeniden adaya gelerek, EOKA-B örgütünü kurdu ve Makariosçulara karşı tedhişe başladı. 27 Aralık'ta Cumhuriyetçi Türk Partisi kuruldu.

1973: Makarios, EOKA-B'ye kendi adayını çıkarması çağrısı yaparak meydan okudu ve yeniden Cumhurbaşkanlığa seçildi. Türk kesiminde ise Cumhurbaşkanı Yardımcılığı'nı Rauf Denktaş devraldı.

1974: Grivas 27 Ocak'ta öldü. Makarios, 2 Temmuz'da Yunanistan Cuntasına başvurarak Kıbrıs'taki subaylarını geri çekmesini talep etti.. 15 Temmuz'da Atina'daki faşist albaylar cuntasının Kıbrıs'taki uzantıları, Makarios'a karşı bir darbe düzenlediler, ama o adadan kaçmayı başardı. 20 Temmuz'da Türkiye adaya askeri müdahalede bulundu. 23 Temmuz'da Yunan cuntası düştü ve yerine Karamanlis hükümeti kuruldu. 25 Temmuz ile 13 Ağustos arasında yapılan Cenevre Konferansı'nda Rum tarafı "kantonal federasyon" önerisini kabul etmeyince, 14-16 Ağustos'ta 2. askeri harekat gerçekleştirilerek, adanın %37'lik kuzey bölümü Türk Silahlı Kuvvetleri'nin denetimi altına alındı. BM Genel Kurulu, 1 Kasım'da 3212 numaralı kararını kabul etti.

1975: 14 Ocak'ta Makarios, adaya dönerek, Cumhurbaşkanlığı görevini Kleridis'ten devraldı. 5 Şubat'ta ABD, Türkiye'ye karşı  (26 Eylül 1978'e kadar sürecek olan) silah satış ambargosu koydu. 13 Şubat'ta "Kıbrıs Türk Federe Devleti" ilan edildi. 28 Nisan'da 5 tur sürecek Viyana görüşmelerine başlandı. 2 Ağustos'ta nüfus mübadelesi anlaşması yapıldı. 11 Ekim'de Ulusal Birlik Partisi kuruldu.

1976: 19 Mart'ta Toplumcu Kurtuluş Partisi kuruldu. Makarios, 22 Haziran tarihli Milliyet gazetesine verdiği bir demeçte, Kıbrıs'ın bir kısmının Kıbrıslı Türkler tarafından yönetilmesine rıza göstereceğini açıkladı.  7 Temmuz'da Türk kesiminde ilk Ulusal Birlik Partisi hükümeti kuruldu. 5 Eylül'de yapılan Rum tarafı seçimlerinde Kiprianu'nun DİKO partisi 21, AKEL 9 sandalye kazandı.

1977: 12 Şubat'ta Makarios-Denktaş Doruk Anlaşması yapıldı ve 4 maddelik ilkeler kabul edildi. 31 Mart-7 Nisan arasında Viyana görüşmeleri yapıldı. 3 Ağustos'ta Makarios öldü ve yerine Kiprianu getirildi.

1978: 11 Şubat'ta Kiprianu 5 yıl için Cumhurbaşkanlığına seçildi. 13 Ağustos'ta Kıbrıs Türk tarafı önerilerini sundu. Eylül-Kasım aylarında İngiltere-Kanada-ABD girişimi yapıldı. 9 Kasım tarihli BM Genel Kurulu kararında, bütün yabancı askerlerin adadan geri çekilmesi istendi.

1979: 19 Mayıs'ta Kiprianu-Denktaş Doruk Anlaşmasında 10 ilke kabul edildi. 22 Haziran'da G. Yuannidis ile S.Onan arasında toplumlararası görüşmeler başlatıldı. 20 Kasım tarihli BM kararında adadaki yabancı askerlerin geri çekilmesi yeniden talep edildi.

1980: 9 Ağustos'ta görüşmelere devam kararı alındı. (14 Nisan 1983'e kadar 251 toplantı yapıldı.)

1981: 21 Ocak'ta Kıbrıs Türk önerileri yapıldı ve Mart ayında ABD'nin öneri paketi sunuldu. 20 Nisan'da DİKO-AKEL işbirliği açıklandı. 24 Mayıs'ta Kıbrıs Rum tarafında genel seçimler yapıldı. 28 Haziran'da Rauf Denktaş yeniden Devlet Başkanı seçildi.

1983: 13 Şubat seçimlerinde Kiprianu yeniden Cumhurbaşkanlığına seçildi. 13 Mayıs'ta BM Genel Kurulu 37/253 sayılı kararı aldı ve yabancı askerlerin Kıbrıs'tan geri çekilmesi talebini yineledi. 17 Haziran'da KTFD Meclisi aldığı bir kararda, Kıbrıslı Türklerin kendi kaderini tayin hakkının varlığını vurguladı. BM Genel Sekreteri de Cuellar tarafından Kıbrıs sorununun çözümü için sunulan öneriler, Türk tarafınca reddedildi. 15 Kasım'da "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti"nin kurulduğu ilan edildi. BM Güvenlik Konseyi, 18 Kasım'da aldığı bir kararda, tek taraflı bağımsızlık ilanını kınadı ve BM üyesi devletlerin KKTC'yi tanımaması çağrısında bulundu.

1984: 11 Ocak'ta Kiprianu, BM Genel Sekreterine Kıbrıs sorununun çözümü için yazılı önerilerini sundu. 17 Nisan'da KKTC ile TC arasında karşılıklı olarak Büyükelçiler atandı. BM, 11 Mayıs'ta bu eylemi kınadı. 6-7 Ağustos'ta Viyana'da görüşmeler yeniden başlatıldı ve dolaylı görüşmeler şeklinde Eylül-Aralık ayları arasında sürdürüldü.

1985: 17-20 Ocak'ta New York'ta yeniden buluşan Kiprianu ile Denktaş anlaşamadılar. 9 Mayıs'ta KKTC Anayasası halk oyuna sunuldu. 9 Haziran'da yapılan seçimlerde Denktaş, KKTC Cumhurbaşkanı seçildi. 19 Temmuz'da Toplumcu Kurtuluş Partisi (TKP), UBP ile koalisyon hükümeti oluşturdu. 8 Aralık'ta Kıbrıs Rum tarafında seçimler yapıldı ve Kleridis'in DİSİ partisi çoğunluk oyunu elde etti.

1986: 21 Ocak'ta Sovyetler Birliği, Kıbrıs sorununun çözümüne ilişkin kendi önerilerini açıkladı. 29 Mart'ta BM Genel Sekreteri de Cuellar kendi "taslak çerçeve anlaşması" önerilerini sundu. 27 Nisan'da Denktaş önerileri kabul etti, 10 Haziran'da Kiprianu reddetti.

1988: 1 Ocak'ta Kıbrıs-AB Gümrük Birliği Anlaşması yürürlüğe girdi. 21 Şubat'ta Vasiliu Cumhurbaşkanlığına seçildi ve 24 Ağustos'ta Cenevre'de Denktaş ile buluştu. Toplumlararası görüşmeler 15 Eylül'de yeniden başlatıldı ve ilk turu 25 Eylül-7 Kasım arasında yapıldı.

1989: İkinci tur 9 Aralık 1988- 28 Mart 1989 arasında yapıldı. 30 Ocak'ta Rum tarafı "Federal Kıbrıs"a ilişkin yazılı önerilerini sundu. Türk tarafı bu önerileri 13 Şubat'ta reddetti. Toplam 100 saat süren bu görüşmelerin üçüncü turu da 9 Mayıs-10 Haziran arasında yapıldı. 29 Haziran'da New York'ta de Cuellar başkanlığında yapılan Vasiliu-Denktaş toplantısında BM Genel Sekreterinin yaptığı öneriler Denktaş tarafından reddedildi.

1990: 26 Şubat-2 Mart'ta New York'ta yapılan Vasiliu-Denktaş Doruk Toplantısı başarısızlıkla sonuçlandı ve ardından BM Güvenlik Konseyi'nin 12 Mart 1990 tarihli ve 649 numaralı kararı çıktı. Kararda KKTC yeniden kınandı. 6 Mayıs'taki seçimlerde CTP, TKP ve YDP, Demokratik Mücadele Partisi adı altında seçimlere girerek 16 sandalye kazandı, ama hükümeti yine, 34 sandalye kazanan UBP kurdu. Kıbrıs Rum tarafı 4 Temmuz'da Kıbrıs Cumhuriyeti adına AB'ye üyelik başvurusunda bulundu.  1 Ekim'de TC Başbakanı Turgut Özal KKTC'yi ziyaret etti. Öte yandan Rum tarafı, Kıbrıs Cumhuriyeti'nin kuruluşunun 30. yıldönümünü kutladı.

1991: 19 Mayıs seçimlerinde DİSİ 20, AKEL 18 sandalye kazandı. 20 Eylül'de BM Genel Sekreteri, Kıbrıs'taki toplumlararası görüşmelerin başarısızlıkla sonuçlanmasından Türkiye'yi sorumlu tuttu. 10 Ekim tarihli BM Güvenlik Konseyi kararı, Kıbrıs Cumnuriyetinin toprak bütünlüğüne saygı gösterilmesini istedi.

1992: BM Genel Sekreteri tarafından hazırlanan "Fikirler Dizisi", 1 Ağustos'ta New York'ta buluşan liderlere sunuldu, ama yine sonuç alınamadı. Genel Sekreter, 19 Kasım tarihli raporunda "iki toplum arasında derin bir güvensizlik" bulunduğunu açıkladı.

1993: Kliridis, 14 Şubat'ta Cumhurbaşkanlığına seçildi. Kleridis ile Denktaş, 30 Mart'ta BM'de biraraya geldiler. 15 Nisan ile 19 Mayıs arasında toplam 50 saat süren 34 dolaylı toplantı yapıldı. 24 Mayıs'ta BM'nin sunduğu "Güven Artırıcı Önlemler" paketi kabul edilmedi ve Denktaş 1 Haziran'da New York'u terketti.  30 Haziran'da AB-Komisyonu Kıbrıs Cumhuriyeti adına yapılan üyelik başvurusunu olumlu buldu. Denktaş, 5 Temmuz'da Başbakan Eroğlu ile olan görüş ayrılığını öne sürerek görüşmelerden geri çekildi. 20-22 Ekim tarihlerinde Kıbrıs'ta yapılan İngiliz Uluslar Topluluğu Zirve Toplantısı'nda kabul edilen bir karar metninde, adaya Anadolu'dan getirilip yerleştirilen bütün göçmenler ile bütün Türk askerlerinin geri çekilmesi talep edildi.  12 Aralık'ta yapılan yeni seçimlerde UBP mecliste çoğunluğu yitirdi (17 sandalye).

1994: 2 Ocak günü Demokrat Parti (15 sandalye)-Cumhuriyetçi Türk Partisi (13 sandalye) koalisyon hükümeti kuruldu. 5 Temmuz tarihinde Lüksemburg'taki Avrupa Birliği Adalet Divanı tarafından alınan bir kararda, Kıbrıslı Türklerin Kıbrıs Cumhuriyeti belgelerini kullanarak AB'ne yaptıkları tarım ürünleri ihracatına yasak koydu. BM Güvenlik Konseyi, 29 Temmuz tarihli yeni bir kararında Kıbrıs Cumhuriyeti'nin egemenliğinin bölünmezliğine saygı gösterilmesini istedi. Kleridis ile Denktaş arasında 18-31 Ekim tarihlerinde yapılan "Güven Artırıcı Önlemler"e ilişkin beş ayrı toplantı da sonuçsuz kaldı.

1995: 6 Mart'ta AB-Bakanlar Konseyi , Kıbrıs'ın üyelik görüşmelerinin, Hükümetlerarası Konferans'tan en geç 6 ay sonra başlamasını kararlaştırdı. 22 Nisan'da Denktaş, yeniden KKTC Cumhurbaşkanlığına seçildi.

1996: 1 Mart'ta Denktaş, bir Rum TV'sine yaptığı açıklamada, 1974'de kaybolan Kıbrıslı Rumların ölü olduğunu açıkladı. 26 Mayıs seçimlerinde DİSİ 20, AKEL 19 sandalye kazandı. 6 Temmuz günü, Kıbrıs Türk liderliğine muhalif yazarlardan Kutlu Adalı bir yeraltı örgütü tarafından öldürüldü. Ağustos ayında DP-CTP koalisyon hükümeti sona erdi. 

1997: 10 Nisan'da, toplumlararası dolaylı görüşmelere iki buçuk yıllık aradan sonra yeniden başlandı, ama herhangi bir ilerleme kaydedilemedi.

1998: 15 Şubat'ta Kleridis yeniden Cumhurbaşkanlığına seçildi. 31 Mart'ta Kıbrıs Türklerinin katılımı olmadan AB üyelik görüşmelerine başlandı. 6 Aralık seçimlerinde UBP 24 sandalye kazanıp, TKP ile (7 sandalye) koalisyon hükümetini oluşturdu. DP 13, CTP de 6 sandalye kazanabildil.

1999: 3 Aralık'ta New York'ta Kleridis-Denktaş arasında yeniden dolaylı görüşmeler başlatıldı...


(İmzasız, Kıbrıslı dergisi, Sayı:53, Ocak 2000)


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder